Θεραπευτικά πρωτόκολλα στην Ελλάδα: Ερευνητικά ευρήματα

Τα θεραπευτικά πρωτόκολλα αποτελούν ένα πολύτιμο εργαλείο στην άσκηση της ιατρικής, καθώς υποστηρίζουν τη λήψη αποφάσεων, συμβάλλουν στην αποφυγή των σφαλμάτων, οδηγούν στην προτυποποίηση των διαδικασιών και διασφαλίζουν ότι ασθενείς που έχουν την ίδια ανάγκη αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο.

Σε μια εξαιρετικά κατατοπιστική συνεδρία, που διεξήχθη υπό την προεδρία του κ. Γεράσιμου Σιάσου και του κ. Νικόλαου Τεντολούρη, ο κ. Κυριάκος Σουλιώτης και ο κ. Ελευθέριος Θηραίος παρουσίασαν τα αποτελέσματα μίας ποσοτικής και ποιοτικής έρευνας που πραγματοποίησαν σχετικά με την αξία και τη χρησιμότητα των θεραπευτικών πρωτοκόλλων για τον διαβήτη και την καρδιακή ανεπάρκεια στη χώρα μας, καθώς και προτάσεις για τη βελτίωσή τους, ζητώντας στη συνέχεια τις απόψεις και την οπτική τόσο του προεδρείου όσο και της εκπροσώπου του ΕΟΠΥΥ και συμμετέχουσας στη συνεδρία κ. Χαράς Κανή.

Σκοπός της έρευνας, ξεκίνησε ο κ. Σουλιώτης, ήταν να καταγράψει την αξία, τη χρηστικότητα, την ασφάλεια και τη διαλειτουργικότητα των θεραπευτικών πρωτοκόλλων στον σακχαρώδη διαβήτη και την καρδιακή ανεπάρκεια και, στη βάση αυτών, να προτείνει παρεμβάσεις βελτίωσής τους. Η έρευνα στην πρώτη της φάση, τον Ιούνιο-Ιούλιο 2022, ήταν ποσοτική, με την ανώνυμη συμπλήρωση ειδικού ερωτηματολογίου από 82 ιατρούς 4 ειδικοτήτων, ενώ στη δεύτερη φάση της, τον Οκτώβριο-Νοέμβριο 2022, ήταν ποιοτική και περιλάμβανε τη διεξαγωγή συζήτησης με 8 ειδικούς σε μορφή ερωτήσεων-απαντήσεων, με σκοπό την καταγραφή συγκεκριμένων προτάσεων βελτιστοποίησης της χρήσης των πρωτόκολλων.

Οι απόψεις των ιατρών

Περιγράφοντας το προφίλ των συμμετεχόντων ιατρών όσον αφορά στη χρήση νέων τεχνολογιών και την υποστήριξη που λαμβάνουν, ο κ. Σουλιώτης ανέφερε πως οι συμμετέχοντες εργάζονταν κατά 77% στον δημόσιο τομέα, γεγονός που εξηγεί και την απάντηση που έδωσε το 76% των ιατρών ότι δεν έχουν κάποια βοήθεια από διοικητικό/νοσηλευτικό προσωπικό όσον αφορά στα θεραπευτικά πρωτόκολλα, τη συνταγογράφηση ή άλλες εργασίες όπου απαιτείται χρήση των νέων τεχνολογιών.

Παρουσιάζοντας τα αποτελέσματα της έρευνας όσον αφορά στο πώς αξιολογούν οι ιατροί την προστιθέμενη αξία των θεραπευτικών πρωτοκόλλων στην κλινική πρακτική, ο καθηγητής ανέφερε πως οι ιατροί θεωρούν ότι τους βοηθούν αρκετά έως πάρα πολύ, τόσο στον διαβήτη όσο και στην καρδιακή ανεπάρκεια όσον αφορά στην επιλογή της κατάλληλης θεραπείας, αλλά και στην εφαρμογή της βέλτιστης κλινικής πρακτικής. Το γεγονός ότι μπορούν να έχουν ως σημείο αναφοράς την επιστημονική γνώση που παράγεται από μεγάλες βάσεις δεδομένων φαίνεται πως κάνει τους ιατρούς να αισθάνονται πιο ασφαλείς στην επιλογή της θεραπείας για τους ασθενείς τους, εξήγησε.

Τα θεραπευτικά πρωτόκολλα φαίνεται ότι λειτουργούν πολύ υποστηρικτικά επίσης όσον αφορά στην επαναληψιμότητα της συνταγογράφησης, κυρίως ηλεκτρονικής, για τους σταθεροποιημένους ασθενείς, ανέφερε ο κ. Σουλιώτης. Τα αντίστοιχα αποτελέσματα ωστόσο όσον αφορά στην αξιοποίηση των πρωτοκόλλων για την πρόσβαση και την επικύρωση των διαγνωστικών εξετάσεων που απαιτούνται για τη χορήγηση συγκεκριμένης φαρμακευτικής αγωγής δεν είναι τόσο ικανοποιητικά, συνέχισε, εξηγώντας ότι αυτό οφείλεται στο χρονικό χάσμα που υπάρχει μεταξύ της ηλεκτρονικής ανάρτησης και γνωστοποίησης των εργαστηριακών ευρημάτων στους ιατρούς και της επιλογής συνταγογράφησης.

Η έρευνα έδειξε επίσης πολύ ικανοποιητικά αποτελέσματα όσον αφορά στη χρησιμότητα των θεραπευτικών πρωτοκόλλων για την αποφυγή λαθών στη συνταγογράφηση, ειδικά στις επαναλαμβανόμενες συνταγές, ενώ αντίθετα οι συμμετέχοντες βαθμολόγησαν χαμηλότερα την αξία των πρωτοκόλλων για την ενημέρωσή τους σχετικά με την αλληλεπίδραση μεταξύ φαρμάκων.

Επιπλέον, σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, οι ιατροί φαίνεται ότι δεν αντιλαμβάνονται να υπάρχει σημαντική προστιθέμενη αξία των θεραπευτικών πρωτοκόλλων όσον αφορά τόσο στη βελτιστοποίηση του κόστους για το σύστημα υγείας, όσο και στη χρήση και αξιοποίηση των προσωπικών δεδομένων των ασθενών για επιστημονικούς, ερευνητικούς σκοπούς. Η αξιοποίηση, ωστόσο, της αφθονίας των δεδομένων που υπάρχουν στην ηλεκτρονική συνταγογράφηση είναι πολύ σημαντική για την επιστημονική κοινότητα, καθώς μπορεί να προσφέρει μια ευρύτερη συνολική απεικόνιση του τρόπου λειτουργίας των ιατρών στην κλινική πράξη, πρόσθεσε ο κ. Σουλιώτης, δίνοντας στη συνέχεια το λόγο στον κ. Θηραίο για να παρουσιάσει τα αποτελέσματα της έρευνας όσον αφορά στην αξιολόγηση της χρήσης των θεραπευτικών πρωτοκόλλων στην κλινική πρακτική.

Η πρόκληση των συστημάτων υγείας σήμερα είναι τα χρόνια νοσήματα και κυρίως η πολλαπλή νοσηρότητα, παρατήρησε ο κ. Θηραίος. Ένα από τα εργαλεία με τα οποία μπορεί να αντιμετωπισθεί το ζήτημα της αποτελεσματικής διαχείρισης των αναγκών των ασθενών που έχουν αυτά τα νοσήματα είναι η τεκμηριωμένη λήψη αποφάσεων και υπό αυτήν την έννοια η τεκμηριωμένη ιατρική (evidence-based medicine) βρίσκεται στον πυρήνα της λήψης μίας κλινικής απόφασης, συνέχισε ο ομιλητής, το ερώτημα είναι ωστόσο εάν θα πρέπει να αρκούμαστε στις κατευθυντήριες συστάσεις ή οφείλουμε να ακολουθούμε και μία λογική εξορθολογισμού της δαπάνης ώστε οι πόροι να κατευθύνονται δίκαια βάσει των αναγκών των ασθενών.

Σύμφωνα με μια παλαιότερη μελέτη σχετικά με τις συνταγογραφικές συνήθειες των ιατρών στην Ελλάδα και στην Κύπρο, ανέφερε ο κ. Θηραίος, μόνο 18% των ιατρών που συνταγογραφούσαν φάρμακα σκέπτονταν ποιο ήταν το κόστος των φαρμάκων αυτών. Τα θεραπευτικά πρωτόκολλα στηρίζονται στις κατευθυντήριες οδηγίες, αλλά αποτελούν και ένα αυστηρό πλαίσιο που προσδιορίζει, μέσα από μια αποζημιωτική πολιτική, μια ορθολογική χρήση και της χορήγησης θεραπειών αλλά και των δυνατοτήτων μας αποζημίωσης φαρμάκων. Καθώς οι πόροι μας δεν είναι απεριόριστοι, εξήγησε ο ομιλητής, η χρησιμότητα ενός τέτοιου πλαισίου είναι μεγάλη, ιδιαίτερα όσον αφορά ακριβές θεραπείες όπως είναι τα καινοτόμα φάρμακα, προκειμένου να τα λάβουν οι ασθενείς που πραγματικά τα έχουν ανάγκη.

Ένας σημαντικός παράγοντας στην εφαρμογή ψηφιακών εργαλείων είναι φυσικά ο χρόνος που καλούνται να καταναλώσουν οι ιατροί κατά την ενασχόλησή τους με αυτά στην πράξη, πρόσθεσε ο κ. Θηραίος, καθώς η ευχρηστία των εργαλείων αυτών και ο χρόνος που απαιτούν επηρεάζουν σημαντικά την πληρότητα και ποιότητα των δεδομένων που καταχωρούνται.

Βάσει των απαντήσεων στην έρευνα, η πλειονότητα των συμμετεχόντων ιατρών θεωρεί πως η διαδικτυακή εφαρμογή για τα θεραπευτικά πρωτόκολλα είναι αρκετά έως πολύ εύκολα προσβάσιμη, απλή στη χρήση, ασφαλής όσον αφορά στην προστασία των προσωπικών δεδομένων των ασθενών και εύκολη στην πλοήγηση, ανέφερε ο ομιλητής, τονίζοντας την αναγκαιότητα ενημέρωσης και εκπαίδευσης των ιατρών στη χρήση των πρωτοκόλλων για τη βελτίωση των αποτελεσμάτων αυτών.

Το μεγαλύτερο ποσοστό των ιατρών αναφέρει πως η διαδικτυακή εφαρμογή είναι αρκετά εκτενής και καταναλώνει πολύ χρόνο, ενώ φαίνεται πως χρειάζεται να γίνουν βελτιώσεις και όσον αφορά την υποστήριξή της με τα κατάλληλα βοηθητικά εργαλεία και με οδηγίες χρήσης. Η επικαιροποίηση των πληροφοριών σύμφωνα με τις νεότερες κατευθυντήριες οδηγίες κρίνεται ως μέτρια, συνέχισε ο κ. Θηραίος, ενώ βελτιώσεις απαιτούνται επίσης όσον αφορά τη διαλειτουργικότητα, τη συμβατότητα και διασύνδεση της εφαρμογής με άλλες κρατικές ηλεκτρονικές πλατφόρμες.

Σκέψεις και προτάσεις βελτίωσης από χρήστες και ειδικούς

Μερικές από τις δηλώσεις των ιατρών που συμμετείχαν στην έρευνα αναφορικά με τη διάρκεια, το περιεχόμενο και τη διαλειτουργικότητα των πρωτοκόλλων, παρατήρησε λαμβάνοντας τη σκυτάλη ο κ. Σουλιώτης, είναι πως η διάρκειά τους είναι σύντομη και δεν προειδοποιούνται για τη λήξη τους, με αποτέλεσμα να απαιτείται η επανάληψη πολλών διαδικασιών και βημάτων που έχουν ήδη ολοκληρωθεί και να δημιουργείται επιπρόσθετος φόρτος εργασίας και ένταση με τους ασθενείς, ενώ επιπλέον προσφέρουν ανεπαρκείς πληροφορίες για τις φαρμακευτικές αλληλεπιδράσεις και υπάρχει δυνατότητα εύκολης παράκαμψης των περιορισμών από έμπειρους χρήστες. Όσον αφορά στη διαλειτουργικότητα, συμπλήρωσε, οι συμμετέχοντες επισήμαναν κυρίως την ανάγκη διασύνδεσης και ενημέρωσης των αποτελεσμάτων των εργαστηριακών εξετάσεων αυτόματα από τα εργαστήρια για την αποτροπή παράκαμψης των πρωτοκόλλων.

Η επίλυση των ζητημάτων αυτών, σημείωσε ο κ. Θηραίος, μπορεί να βελτιώσει τη σχέση του ιατρού με τους ασθενείς του και η βελτιωμένη αυτή σχέση μπορεί να οδηγήσει με τη σειρά της σε αυξημένη συμμόρφωση των ασθενών με τη θεραπεία.

Στη δεύτερη φάση της έρευνας, συνέχισε ο κ. Σουλιώτης, η κοινοποίηση και συζήτηση των ευρημάτων της πρώτης φάσης με μία ομάδα 8 ειδικών, οδήγησε στην καταγραφή συγκεκριμένων προτάσεων βελτιστοποίησης που αφορούσαν στην ενημέρωση των πρωτοκόλλων, την αναγκαιότητα διαμόρφωσης ενός πλαισίου κινήτρων και καθορισμού των ρόλων και αρμοδιοτήτων, καθώς και τη διαλειτουργικότητα της εφαρμογής.

Όσον αφορά στην ενημέρωση των πρωτοκόλλων, οι προτάσεις αυτές περιλαμβάνουν την ενημέρωση/επικαιροποίηση των υφιστάμενων πρωτοκόλλων με οριοθέτηση βημάτων και προσδιορισμό συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος για όλη τη διαδικασία, τη διαμόρφωση νέων πρωτοκόλλων κατόπιν σάρωσης ορίζοντα, τη διασύνδεση σάρωσης ορίζοντα, HTA, πρωτοκόλλων και αναγκών πληρωτή, τη συσχέτιση των πρωτοκόλλων με την αξιολόγηση και την αποζημίωση, την προτεραιοποίηση των κατηγοριών που προορίζονται για την κάλυψη θεραπευτικού κενού και τη λήψη έτοιμων πρωτοκόλλων από άλλες χώρες με εμπειρία.

Αναφορικά με τη διαμόρφωση ενός πλαισίου κινήτρων, οι ειδικοί προτείνουν τη δημιουργία ενός συστήματος ελέγχου υπέρβασης / παρέκκλισης πρωτοκόλλων μέσω ΗΔΙΚΑ (π.χ. έλεγχος ποσοστού παράκαμψης), τη χρήση Clinical audit από την ΗΔΙΚΑ ή/και ειδικών Δεικτών παρακολούθησης (KPIs) ανά πρωτόκολλο, τη διασύνδεση της κίτρινης κάρτας με τα πρωτόκολλα, καθώς και την αξιολόγηση της εφαρμογής των πρωτοκόλλων και την κοινοποίηση τυχόν καταστρατήγησής τους με ειδικές αναφορές στους συνταγογράφους.

Όσον αφορά στον καθορισμό των ρόλων και αρμοδιοτήτων, διατυπώθηκε η πρόταση το Αυτοτελές Τμήμα Πρωτοκόλλων να είναι το μόνο αρμόδιο για τις διαδικασίες και να ενημερώνει την Επιτροπή Παρακολούθησης της Φαρμακευτικής Δαπάνης, ενώ επιπλέον προτείνεται η ενίσχυσή του με ειδική τεχνική γραμματεία με αρμοδιότητες project management, η ενίσχυση της ΗΔΙΚΑ με προσωπικό που θα είναι αφοσιωμένο στην παρακολούθηση της τήρησης αλλά και την ενημέρωση των θεραπευτικών πρωτοκόλλων, καθώς και η σύσταση επιτροπών πρωτοκόλλων σε κάθε νοσοκομείο.

Για τη βελτίωση της διαλειτουργικότητας της εφαρμογής, η ομάδα ειδικών προτείνει ομόφωνα την αυτόματη φόρτωση των αποτελεσμάτων των πιο πρόσφατων εργαστηριακών εξετάσεων από τον ατομικό φάκελο υγείας στο πρωτόκολλο από τον διενεργήσαντα ιατρό, τη χρήση pop-up για την υποστήριξη της ασφαλούς συνταγογράφησης (π.χ. αλληλεπιδράσεις, ανεπιθύμητες ενέργειες) και την αποστολή μαζικής ενημέρωσης για τον χρόνο λήξης των πρωτοκόλλων.

Οι αδυναμίες και τα περιθώρια βελτίωσης που διαπιστώνονται για ένα εργαλείο σε καμία περίπτωση φυσικά δεν ακυρώνουν τη χρησιμότητά του, τόνισε ο κ. Σουλιώτης. Τα θεραπευτικά πρωτόκολλα αποτελούν ένα καταξιωμένο εργαλείο που εφαρμόζεται διεθνώς, υποβοηθά τη λήψη αποφάσεων, καθιστά πιο ασφαλή τη σχέση του ιατρού με τον ασθενή, διευκολύνει την επιλογή θεραπείας από τον ιατρό και συμβάλλει στην ορθή διαχείριση των πόρων στο σύστημα υγείας. Με την πολύτιμη συμβολή της ΗΔΙΚΑ, υπογράμμισε ο ομιλητής, ο ψηφιακός μετασχηματισμός του συστήματος υγείας της χώρας μας προχωρά με άλματα, προσφέροντάς μας σήμερα τη δυνατότητα να ασκήσουμε τεκμηριωμένη πολιτική υγείας.

Προφανώς, η πανδημία οδήγησε σε μία αύξηση των δαπανών υγείας σε όλες τις χώρες, προσέφερε ωστόσο και τη δυνατότητα αξιολόγησης των συστημάτων υγείας και εντοπισμού των αδυναμιών τους. Απαραίτητο εργαλείο για να επιτύχουμε εξισορρόπηση δαπάνης και αναγκών είναι η τεκμηρίωση, πρόσθεσε, καθώς αποτελεί το σημείο όπου συναντώνται η πολιτική βούληση, τα επιστημονικά δεδομένα και οι υποδομές. Για να γίνουν αποδεκτές ωστόσο οποιεσδήποτε αλλαγές, θα πρέπει να υπάρξει συστηματική και ορθή ενημέρωση του πληθυσμού ώστε να εξαλειφθεί κάθε επιφύλαξη ή σύγχυση.

Η κουλτούρα της τεκμηριωμένης λήψης αποφάσεων θα πρέπει να διατρέχει όλο το σύστημα υγείας, καθώς στο επίκεντρό της βρίσκεται ο ασθενής και η ασφάλειά του, συμπλήρωσε ο κ. Θηραίος, ενώ προφανώς τα όποια ψηφιακά εργαλεία θα πρέπει σαφώς να διευκολύνουν το έργο του ιατρού.

Η άποψη του πληρωτή

Ο αείμνηστος καθηγητής Κυριόπουλος, ξεκίνησε την τοποθέτησή της η κ. Χαρά Κανή, εκτός από το σημαντικό ακαδημαϊκό του έργο, πέτυχε και κάτι άλλο εξαιρετικά σημαντικό, φέρνοντας κοντά δύο κόσμους που συνήθως δεν τέμνονται, τις ανάγκες του κλινικού ιατρού και τις ανάγκες του πληρωτή.

Τα θεραπευτικά πρωτόκολλα είναι χρήσιμα για τον πληρωτή, εκπληρώνουν ωστόσο μόνο εν μέρει τις προσδοκίες, ανέφερε η κ. Κανή, καθώς η εφαρμογή τους δεν έγινε στο πλαίσιο ενός οργανωμένου σχεδίου και δεν είναι ακόμη απόλυτα διασυνδεδεμένα με την τιμολόγηση, την αξιολόγηση τεχνολογιών υγείας και την αποζημίωση. Ασφαλώς είναι απαραίτητα καθώς συνιστούν τις εθνικές κατευθυντήριες οδηγίες, θα πρέπει ωστόσο να διασαφηνισθούν ακόμη αρκετά ζητήματα, ενώ επιπλέον στην ανάπτυξή τους θα ήταν καλό να συμμετέχει και ο πληρωτής, που παρακολουθεί τη φαρμακευτική δαπάνη και καλείται να την καλύψει με τους πόρους που διαθέτει -οι οποίοι δεν είναι απεριόριστοι.

Όσον αφορά στη σάρωση ορίζοντα, που αποτελεί ουσιαστικά τον προβλεπτικό μηχανισμό για τα νέα φάρμακα που έρχονται, έχει προβλεφθεί μέσω υπουργικής απόφασης η σύνδεση του ΕΟΠΥΥ με την κοινότητα των ιατρικών ειδικοτήτων, ώστε να μπορεί το κράτος να κάνει τις απαραίτητες ενέργειες που απαιτούνται προκειμένου να αλλάξει το σύστημα υγείας και να εισαχθούν οι καινούργιες θεραπείες σε αυτό.

Τα θεραπευτικά πρωτόκολλα στη χώρα μας, όπως είναι δομημένα αυτή τη στιγμή, δεν μπορούν να λύσουν το πρόβλημα της βιωσιμότητας, συνέχισε η ομιλήτρια. Οι χώρες της Βόρειας Ευρώπης, οι οποίες πολλές φορές αναφέρονται ως παράδειγμα, έχουν μια τελείως διαφορετική φιλοσοφία, όχι τόσο στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, αλλά κυρίως στη νοσοκομειακή φροντίδα και σε βιολογικούς παράγοντες. Στις χώρες αυτές, εφαρμόζεται κατόπιν συνεννόησης με την ακαδημαϊκή κοινότητα μια διαγωνιστική διαδικασία για την προτεραιοποίηση των θεραπειών, η εφαρμογή της οποίας παρακολουθείται και με την οποία συμμορφώνονται τα νοσοκομεία χωρίς να εξαναγκάζονται σε αυτό.

Ο πλούτος των δεδομένων που διαθέτουμε σήμερα από τα ψηφιακά εργαλεία και τα θεραπευτικά πρωτόκολλα είναι τεράστιος, υπογράμμισε η κ. Κανή, ωστόσο είναι απαραίτητο να συνυπολογίζεται και να προβλέπεται ο χρόνος που απαιτείται για να μπουν οι ιατροί στις διάφορες εφαρμογές και προσπελάσουν το πρωτόκολλο.

Επιπλέον, παρατήρησε η ομιλήτρια, αν και διαθέτουμε δεδομένα πολλών ετών για τον διαβήτη και την καρδιακή ανεπάρκεια, δεν έχει γίνει ποτέ ποιοτικός έλεγχος των δεδομένων αυτών, τα οποία, αν λάβουμε υπόψη την έλλειψη χρόνου των ιατρών και την απουσία διασύνδεσης, ενδέχεται να περιέχουν αρκετά σφάλματα.

Συνεπώς, για να έχουμε τα βέλτιστα δυνατά αποτελέσματα, ολοκλήρωσε την τοποθέτησή της η κ. Κανή, απαιτείται συνεργασία και συμμετοχή του πληρωτή στη διαδικασία ανάπτυξης των πρωτοκόλλων ώστε να λαμβάνεται υπόψη και η βιωσιμότητα του συστήματος, διασύνδεση και συνεχής αξιολόγηση των δεικτών παρακολούθησης.

Συζήτηση

Τα θεραπευτικά πρωτόκολλα διαφέρουν από τις κατευθυντήριες οδηγίες καθώς καθοδηγούν τους ιατρούς που συνταγογραφούν ώστε να λαμβάνουν υπόψη και τη φαρμακευτική δαπάνη και να επιλέγουν την καταλληλότερη για κάθε ασθενή θεραπεία, ανέφερε ο κ. Τεντολούρης. Αν και για την πλήρη αξιοποίησή τους χρειάζεται να γίνουν ακόμη αρκετές βελτιώσεις, πρόσθεσε, ασφαλώς αποτελούν εξαιρετικά χρήσιμα εργαλεία προς όφελος των ασθενών.

Επιπλέον, συνέχισε, όσον αφορά στον πλούτο δεδομένων που διαθέτει η χώρα μας αυτή τη στιγμή κυρίως για τη συνταγογράφηση φαρμάκων, δυστυχώς τα δεδομένα αυτά επί του παρόντος προσφέρονται μόνο για επιδημιολογική έρευνα και όχι για έρευνα σχετικά με την αποτελεσματικότητα των θεραπειών σε νοσήματα.

Είναι βέβαιο ότι, αν δώσουμε την ακριβή θεραπεία σε όλους, θα καταλήξουμε να την στερηθούν αυτοί που πραγματικά την χρειάζονται, τόνισε ο κ. Σουλιώτης, προσθέτοντας ότι κάθε ασθενής είναι διαφορετικός και στόχος είναι να θεραπεύσουμε τον ασθενή και όχι την ασθένεια. Η επιλογή της κατάλληλης θεραπείας για τον κατάλληλο ασθενή είναι πολύ σημαντική, εξήγησε, ιδίως σε περιπτώσεις συννοσηροτήτων, όπου ο ιατρός καλείται να λύσει μια ιδιαίτερα δύσκολη εξίσωση. Επιπλέον, παρατήρησε, προκειμένου να βελτιωθεί η συμμόρφωση των ασθενών στη θεραπεία τους, η οποία στη χώρα μας είναι ελλιπής, είναι απαραίτητη η συμμετοχή του ασθενή στη λήψη της απόφασης και η συστηματική παρακολούθηση της πορείας του.

Η συμμόρφωση είναι μία πολύ σημαντική παράμετρος, συμφώνησε ο κ. Σιάσος, καθώς είναι πολλοί οι ασθενείς που διακόπτουν τη θεραπεία τους μόλις αισθανθούν καλύτερα χωρίς να ενημερώσουν τον ιατρό τους.

Η ηλεκτρονική συνταγογράφηση ήταν ένα σημαντικό βήμα, συμπλήρωσε ο κ. Θηραίος, ωστόσο μόνη της δεν λύνει το πρόβλημα, είναι απαραίτητη η διασύνδεση, καθώς ένας ιατρός που συνταγογραφεί θα πρέπει να έχει πρόσβαση στο ιστορικό του ασθενούς και τις εργαστηριακές εξετάσεις του ώστε να μπορεί να πάρει ορθολογική απόφαση. Με τις απαραίτητες βελτιώσεις, κατέληξε ο ομιλητής, τα θεραπευτικά πρωτόκολλα μπορούν να αποτελέσουν ένα ολοκληρωμένο εργαλείο που θα οδηγήσει σε βελτίωση της υγείας του πληθυσμού και ταυτόχρονα εξορθολογισμό των δαπανών μέσω της μείωσης των νοσηλειών.