Ο Υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας μίλησε την τελευταία ημέρα του Πανελληνίου Συνεδρίου με θέμα «Δημοσιονομικός χώρος και χρηματοδότηση του συστήματος υγείας», ενώ στο προεδρείο ήταν ο καθηγητής Σωτήρης Βανδώρος.
Λαμβάνοντας τον λόγο, μετά την ομιλία της κυρίας Θ. Καρποδίνη με θέμα τα 10 χρόνια του ΕΟΠΥΥ, ο κύριος Σταϊκούρας εξέφρασε τη χαρά του που η ηγεσία του ΕΟΠΥΥ προέρχεται από το Γενικό Λογιστήριο του κράτους, καθώς αυτό δημιουργεί μεγαλύτερη αίσθηση ασφάλειας ως προς τη διαχείριση των πεπερασμένων δημόσιων πόρων που θα πρέπει να καλύψουν πολλές διαφορετικές ανάγκες. Επίσης, ευχαρίστησε και συνεχάρη δημόσια τους αρκετούς δημοσίους υπαλλήλους-λειτουργούς που μέσα στην περίοδο του κορονοϊού δούλεψαν απίστευτες ώρες προκειμένου να επιτύχουν τάχιστα το βέλτιστο αποτέλεσμα για τον Έλληνα πολίτη. Μνημονεύοντας, τέλος, τον εμπνευστή και ιδρυτή του συνεδρίου, τον Καθηγητή Γιάννη Κυριόπουλο, έναν καθηγητή με σπουδαίο έργο και συνεισφορά στον τομέα των οικονομικών της υγείας, ο υπουργός προχώρησε στο κεντρικό θέμα του συνεδρίου και στις καίριες έννοιες της βιωσιμότητας και της ανθεκτικότητας.
Όπως δήλωσε ο κ. Σταϊκούρας, οι έννοιες αυτές έχουν αναδειχθεί σε κλειδιά σε αυτή την παρατεταμένη περίοδο διεθνών αναταράξεων, υπογραμμίζοντας έτσι την ανάγκη για διαρκή προσαρμογή, εκσυγχρονισμό και πρόοδο σε όλους τους τομείς και φυσικά και στην υγεία. Ένα πεδίο κρίσιμο και πολυδιάστατο, το οποίο συνδέεται με τα δημόσια οικονομικά, την απασχόληση, τον ρυθμό παραγωγής και διάχυσης πλούτου και συνολικά την ευημερία των πολιτών. Για τον λόγο αυτό, ειδικά σήμερα, τόνισε ο υπουργός, η ανάγκη για διαρθρωτικές αλλαγές με στόχο ένα βελτιωμένο σύστημα παροχής υπηρεσιών υγείας είναι πιο πρόδηλη και επιτακτική από ποτέ.
Ο κ. Σταϊκούρας αναφέρθηκε στην κρίση της πανδημίας COVID-19, καθώς συμπληρώνονται σχεδόν τρία χρόνια από το ξέσπασμά της, και την χαρακτήρισε ως τη μεγαλύτερη υγειονομική και κοινωνικοοικονομική κρίση του τελευταίου αιώνα. Μια κρίση που -είπε- ανέτρεψε δεδομένα και ανέδειξε αδυναμίες ετών, παράλληλα όμως λειτούργησε και ως επιταχυντής σημαντικών εξελίξεων και εφαλτήριο προόδου σε πολλούς τομείς, όπως είναι η επιστήμη, η τεχνολογία, η επιχειρηματικότητα και η δημόσια διοίκηση. Εν μέσω αυτής της κρίσης συντελέστηκε μια πραγματική ψηφιακή επανάσταση στη χώρα μας, ενώ και σε ευρωπαϊκό επίπεδο ελήφθησαν ιστορικές αποφάσεις, σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, όπως είναι το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας στην Ευρώπη, το NextGenerationEU, μέσω του οποίου διατίθενται σημαντικοί πόροι και προς τον νευραλγικό τομέα της υγείας.
Σήμερα όμως, τρία χρόνια μετά, η συγκυρία παραμένει κρίσιμη, επισήμανε ο κ. Σταϊκούρας, καθώς παραμένουμε αντιμέτωποι διεθνώς με μεγάλες και σύνθετες προκλήσεις, οι οποίες απορρέουν από τον πόλεμο, την ενεργειακή κρίση, τον υψηλό πληθωρισμό, αλλά και άλλα αναδυόμενα ζητήματα, όπως είναι η κλιματική ανατροπή.
Όλα αυτά, επισήμανε ο κ. Σταϊκούρας, συμβαίνουν την ώρα που τα δημοσιονομικά περιθώρια στενεύουν και το κόστος του χρήματος αυξάνεται, επιτάσσοντας χρηστή χρήση των δημοσιονομικών πόρων. Σε αυτήν τη δυσμενή συγκυρία, η Ελλάδα τα κατάφερε καλύτερα από πολλούς εταίρους της, τόσο στην υγεία όσο και στην οικονομία, χάρη στις έγκαιρες και αποτελεσματικές παρεμβάσεις της κυβέρνησης και της δημόσιας μηχανής, με τη συμβολή βέβαια της επιστήμης και των συμπατριωτών μας που υπηρετούν στο πεδίο της υγείας. Για την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών των πολλαπλών κρίσεων της περιόδου, πρόσθεσε, το οικονομικό επιτελείο προχώρησε σε μέτρα και παρεμβάσεις πρωτοφανούς μεγέθους –ύψους άνω των 50 δισ. ευρώ μέχρι σήμερα– υλοποιώντας παράλληλα μια συνετή και μεταρρυθμιστική δημοσιονομική πολιτική που διασφαλίζει τη συνεχή στήριξη της υγείας, της κοινωνίας και της οικονομίας και θέτοντας παράλληλα τις βάσεις για ακόμη μεγαλύτερη πρόοδο στο μέλλον.
Ο υπουργός αναγνώρισε πως στη χώρα μας το σύστημα υγείας, πέραν της χρόνιας υποχρηματοδότησής του, κουβαλούσε παθογένειες, στρεβλώσεις και αδυναμίες ετών. Η πανδημία ανέδειξε αρκετές από αυτές, όπως μεταξύ άλλων το μεγάλο κενό στην πρωτοβάθμια υγεία και την ανισότητα του συστήματος μεταξύ κέντρου και περιφέρειας.
Ο κ. Σταϊκούρας αναφέρθηκε στη συνέχεια σε μια σειρά από σημαντικές επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις στις οποίες η κυβέρνηση έχει προχωρήσει τα τελευταία χρόνια, με στόχο τόσο την αποτελεσματική αντιμετώπιση των έκτακτων αναγκών της πανδημίας όσο και την ευρύτερη ανάταξη του συστήματος υγείας και την αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας. Σε αυτό το πλαίσιο, η κυβέρνηση προχώρησε σε ενίσχυση των υποδομών του συστήματος, σε υπερδιπλασιασμό των μονάδων εντατικής θεραπείας (σε σύμπραξη και με τον ιδιωτικό τομέα), σε πρόσληψη 18.000 μόνιμων και έκτακτων γιατρών και υγειονομικών και στην αναμόρφωση του ειδικού μισθολογίου των γιατρών του ΕΣΥ. Παράλληλα, η εποικοδομητική συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα και το μεγάλο βήμα προς την ψηφιοποίηση της υγείας μέσω του επιτυχημένου προγράμματος εμβολιασμού «Ελευθερία» θα αποτελούν πολύτιμη παρακαταθήκη για το μέλλον, πρόσθεσε.
Ανέφερε πιο αναλυτικά στο κυβερνητικό έργο που περιέλαβε:
- Αύξηση των δαπανών για την υγεία. Ήδη από το 2019 και πριν από το ξέσπασμα της πανδημίας, οι συνολικές δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού είχαν αυξηθεί σε σχέση με το 2018, στο ύψος των 4 δισ. ευρώ περίπου. Το 2020, με την πανδημία, οι δαπάνες εκτινάχθηκαν στα 4,83 δισ. ευρώ και συνέχισαν να αυξάνονται στα 5,2 δισ. ευρώ το 2021, ενώ το 2022, παρά τη σταδιακή υποχώρηση της πανδημίας, αναμένεται να αυξηθούν και άλλο και να διαμορφωθούν στα 5,6 δισ. ευρώ. Στο πλαίσιο των μεταρρυθμίσεων στη δημοσιονομική διαχείριση, με στόχο τόσο την αποτελεσματική αντιμετώπιση των έκτακτων αναγκών της πανδημίας όσο και την ευρύτερη ανάταξη του συστήματος υγείας και την αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας, τα νοσοκομεία και το σύστημα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας ενισχύθηκαν με επιπλέον μεταβιβάσεις συνολικού ύψους 296 εκ. ευρώ. Για το 2023, η προϋπολογιζόμενη δαπάνη για το υπουργείο υγείας, χωρίς COVID, υπολογίζεται στα 5,2 δισ. ευρώ. Έτσι, οι συνολικές δαπάνες στον τομέα της υγείας, περιλαμβανομένων και των σχετικών δαπανών άλλων υπουργείων και φορέων γενικής κυβέρνησης, όπως είναι ο ΕΟΠΥΥ, με τη δομή προγραμμάτων, ανέρχεται σε 11,9 δισ. ευρώ ή περίπου στο 6% του ΑΕΠ, πολύ κοντά δηλαδή στον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι δαπάνες του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων του υπουργείου υγείας για το 2023 προβλέπεται να φθάσουν τα 63 εκ. ευρώ, σχεδόν διπλάσιες σε σχέση με το 2018.
- Αναβάθμιση της πολιτικής προστασίας, κάτι που σχετίζεται έμμεσα με την υγεία. Με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, πραγματοποιήθηκε η μεγαλύτερη χρηματοδότηση στον τομέα της πολιτικής προστασίας στην Ευρώπη, ύψους 595 εκ. ευρώ, με στόχο την καλύτερη δυνατή θωράκιση της χώρας από μελλοντικούς κινδύνους, όπως πυρκαγιές, πλημμύρες, σεισμούς και άλλες υγειονομικές απειλές.
- Στήριξη του συστήματος υγείας με πόρους και εκτός του προϋπολογισμού. Μέσω της αξιοποίησης δωρεών Ελλήνων πολιτών για την αντιμετώπιση του COVID, προχωρά μεταξύ άλλων η δωρεάν διάθεση 17 ασθενοφόρων, συνολικής αξίας 1,23 εκ. ευρώ, σε όλες τις υγειονομικές περιφέρειες της χώρας.
- Αξιοποίηση ευρωπαϊκών εργαλείων για την αναβάθμιση του συστήματος υγείας και για τη γεφύρωση του κενού χρηματοδότησης. Αξιοποιώντας τη δυνατότητα που δίνουν τα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία –το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αλλά και το νέο ΕΣΠΑ– το εθνικό σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, το «Ελλάδα 2.0», προβλέπει την ενίσχυση, τη βελτίωση και τη μεταρρύθμιση της πρωτοβάθμιας φροντίδας, των νοσοκομείων, της πρόληψης και της ψηφιακής υγείας, με επιπλέον πόρους άνω του 1,5 δισ. ευρώ. Ήδη, το 2022, έχουν απορροφηθεί 250 εκ. ευρώ σε έργα για την υγεία, ενώ για το 2023 η αντίστοιχη πρόβλεψη φθάνει στα 363 εκ. ευρώ. Πιο συγκεκριμένα, προβλέπονται μια σειρά από χρηματοδοτήσεις στον τομέα της υγείας: α) οργανωτικές μεταρρυθμίσεις στο σύστημα υγείας: 9,1 εκ. ευρώ, β) ψηφιακός μετασχηματισμός του τομέα της υγείας: 344,2 εκ. ευρώ, γ) υλοποίηση εθνικού προγράμματος πρόληψης δημόσιας υγείας «Σπύρος Δοξιάδης»: 253,9 εκ. ευρώ, δ) μεταρρύθμιση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας: 54,5 εκ. ευρώ, ε) μεταρρύθμιση του συστήματος clawback και συμψηφισμός του με επενδυτικές και ερευνητικές δαπάνες: 250 εκ. ευρώ, στ ) δημιουργία συστήματος κατ’ οίκον περίθαλψης και νοσηλείας: 12,1 εκ. ευρώ, ζ) ανακαινίσεις και εκσυγχρονισμός νοσοκομείων σε ολόκληρη την Ελλάδα: 317 εκ. ευρώ, η) ίδρυση κέντρου ακτινοθεραπείας στο Γενικό Νοσοκομείο Νοσημάτων Θώρακος Αθηνών «Σωτηρία»: 32,5 εκ. ευρώ, θ) έργο ανέγερσης κτιρίου για τη στέγαση των εργαστηρίων κυτταρικής και γενετικής θεραπείας και αιματολογικής κλινικής του Γενικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης «Παπανικολάου»: 7,4 εκ. ευρώ, ι) μεταρρύθμιση της πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης: 271,6 εκ. ευρώ.
Από τις παραπάνω δράσεις, όπως επισήμανε ο υπουργός, το ΤΑΙΠΕΔ έχει αναλάβει και δρομολογεί την ωρίμανση των τεσσάρων τελευταίων έργων, έτσι ώστε να επιταχυνθεί η υλοποίησή τους. Χρησιμοποιείται δηλαδή η γνώση και η εμπειρία που έχει το ΤΑΙΠΕΔ στη γρήγορη υλοποίηση έργων προκειμένου να αξιοποιηθούν άμεσα οι πόροι. Επιπλέον, σημαντική εξέλιξη καταγράφουν και αρκετά από τα έργα και τις μεταρρυθμίσεις που έχουν ενταχθεί στο «Ελλάδα 2.0» στο πλαίσιο των δράσεων για την υγεία. Ενδεικτικά, όσον αφορά τη μεταρρύθμιση του συστήματος clawback, ήδη έχουν ενταχθεί 53 φαρμακευτικές επενδύσεις συνολικού ύψους 519 εκ. ευρώ έως το τέλος του 2023. Πρόκειται για μια σημαντική μεταρρύθμιση, ένα αναπτυξιακό εργαλείο, που καθιστά τη χώρα μας πόλο έλξης σε όλους τους τομείς της υγείας, δημιουργεί πλήθος νέων θέσεων εργασίας υψηλής εξειδίκευσης και ενισχύει την εγχώρια παραγωγή έρευνας και τεχνολογίας.
Συμπερασματικά, παρά το τεράστιο κόστος σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο, η μάχη κατά της πανδημίας λειτούργησε ως αφορμή μεγάλων αλλαγών, με σημαντικά διδάγματα για το μέλλον. Ανέδειξε μαζί με όλες τις άλλες εξωγενείς κρίσεις της περιόδου την ανάγκη για την οικοδόμηση ενός πιο βιώσιμου, πιο ανθεκτικού κόσμου. Η κυβέρνηση απέδειξε ότι μπορεί να ανταποκριθεί, με συνέπεια και υπευθυνότητα, σε κάθε είδους πρόκληση. Εργάζεται σκληρά για την αντιμετώπιση χρόνιων διαρθρωτικών παθογενειών, συνεχίζει τις μεταρρυθμίσεις και αξιοποιεί ορθολογικά και αποτελεσματικά κάθε διαθέσιμο πόρο και ευκαιρία ώστε να διασφαλίσει την ταχύτερη δυνατή μετάβαση της χώρας μας σε ένα μέλλον ισχυρής, βιώσιμης, πράσινης, ψηφιακής και κοινωνικά δίκαιης ανάπτυξης.
